Bank Holidays a urlop w UK
Bank Holidays są dodatkowymi dniami wolnymi przysługującymi osobom pracującym na Wyspach Brytyjskich. Układ i daty tych dni różnią się w zależności od kraju Zjednoczonego Królestwa – w 2020 roku najwięcej ich jest w Irlandii Północnej (aż 10!). Polacy rozpoczynający pracę w UK często są jednak zaskoczeni tym, że… czasem muszą w te święta normalnie pracować! Sprawdź, jak mają się Bank Holidays do normalnego wymiaru urlopu w UK i czy pracodawca faktycznie może od Ciebie wymagać obecności w te dni.
Co to jest Bank Holiday?
Dni wolne od pracy mają w Wielkiej Brytanii długą tradycję, choć reguły ich przyznawania ustalono dopiero w XIX wieku. Uważa się, że pierwszym formalnym dokumentem wprowadzającym Bank Holidays była Ustawa o Święcie Bankowym z 1871 roku, wprowadzona przez Sir Johna Lubbocka.
Skąd w ogóle wzięła się ta nazwa? Jak nietrudno się domyślić, nawiązuje ona do tego, że w dni ustawowo wolne od pracy nie działają banki, co oczywiście paraliżuje funkcjonowanie większości biznesów, ale też administracji. Stąd w Bank Holidays standardowo wolne mają urzędnicy, pracownicy służb mundurowych czy państwowych firm dostarczających media.
Z Bank Holidays jest tylko jeden problem: oficjalnie prywatni pracodawcy nie mają obowiązku udzielania dnia wolnego swoim pracownikom z okazji bank holiday, a także wypłacania wynagrodzenia za taki dzień. Jest to natomiast zwyczaj i firmy działające w Wielkiej Brytanii zawsze starają się tak organizować swoją pracę, aby móc dać ludziom trochę oddechu.
Warto wiedzieć
W Wielkiej Brytanii obecnie normą jest, że kwestia płatnych lub niepłatnych Bank Holidays jest uszczegóławiana w umowie o pracę. Pracownik z góry więc wie, jaka polityka obowiązuje w danej firmie i czy może liczyć na pełnopłatne wolne w bank holiday.
Dodajmy również, że w sytuacji, gdy bank holiday przypada w sobotę lub niedzielę, stosuje się tzw. substitute weekday i przenosi wolne na najbliższy poniedziałek.
Czy pracodawca musi dać wolne w Bank Holiday?
Jak już wspomnieliśmy, nie ma takiego przymusu. Pracodawca ma dość szerokie pole działania w stosunku do pracownika, któremu przysługuje bank holiday. Może zaproponować mu cztery rozwiązania do wyboru:
- Płatny dzień wolny.
- Płatny dzień wolny w innym dniu w ciągu miesiąca.
- Dodatkowy dzień urlopu.
- Dodatkowy płatny dzień.
Jeśli więc bank holiday wypadnie w sobotę/niedzielę lub inny dzień, w którym pracownik zwyczajowo nie pracuje, to pracodawca może dobrowolnie wskazać, którą z powyższych opcji (od 2 do 4) zaproponuje podwładnemu. Pracownik może nie później niż na 21 dni przed bank holiday zwrócić się do pracodawcy z prośbą o wskazanie, w jaki sposób zostanie rozwiązania kwestia tego dnia. Jeśli pracodawca nie odpowie na najpóźniej 14 dni przed bank holiday, to uznaje się, że w tym dniu pracownik ma pełnopłatne wolne.
Tyle teorii, ale praktyka zwykle wygląda inaczej. Większość pracodawców zwyczajowo udziela pracownikom wolnego w bank holiday, ewentualnie w celu utrzymania produkcji proponuje zatrudnionym wyższe wynagrodzenie za pracę w tym dniu lub dwa dni wolnego „ekstra” w innym terminie.
Komu przysługuje bank holiday?
Bank Holidays są udzielane wszystkim osobom pracującym w pełnym wymiarze godzin. W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu (part-time workers), takie prawo przysługuje dopiero po przepracowaniu co najmniej 40 godzin w ostatnich 5 tygodniach poprzedzających święto.
Ciekawie prezentuje się sytuacja pracowników, którym akurat w bank holiday wypada dyżur. Zgodnie z obowiązującymi przepisami za ten dzień należy im się pełne wynagrodzenie jak za dzień świąteczny – z reguły jest ono dwukrotnie wyższe.
Czy Bank Holidays wliczają się do wymiaru urlopu w UK?
W Wielkiej Brytanii osoby zatrudnione na umowę stałą mają zagwarantowane 5,6 tygodnia urlopu w skali roku – jest to urlop pełnopłatny, nazywany ustawowym. Liczbę przysługujących dni oblicza się wykonując proste równanie.
Przykładowo: jeśli pracujesz 5 dni w tygodniu, to mnożysz je przez 5,6 i wychodzi Ci, że masz prawo do 28 dni pełnopłatnego urlopu w ciągu roku. Więcej o zasadach obliczania urlopu wypoczynkowego w UK przeczytasz w osobnym artykule.
W tym miejscu musimy wspomnieć o bardzo ważnej zasadzie: w Wielkiej Brytanii obowiązuje ustawowy limit dni wolnych, który wynosi 28. Wliczają się w to także Bank Holidays, jeśli pracodawca udziela pracownikowi wolnego w takim dniu.
Zakładając więc, że Tomek Nowak pracuje w Szkocji, gdzie mamy 9 Bank Holidays i każdy z nich jest dniem wolnym w firmie Tomka, naszemu hipotetycznemu bohaterowi pozostanie tylko 19 dni z puli poza dniami bankowymi. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek.
Pracodawca może porozumieć się z pracownikiem i udzielić mu wolnego w Bank Holidays, jednocześnie nie uszczuplając w ten sposób puli urlopu ustawowego. Jest to jeden z kluczowych elementów zwiększających atrakcyjność pracodawcy. Kwestia ta musi być uregulowana w umowie o pracę.
Czy pracodawca może zmusić do pracy w bank holiday?
Tutaj znów kłaniają się zapisy umowy. Jeśli nie ma w niej żadnej informacji na temat praktyki dyżurowania w dni bankowe, to obowiązują zasady ogólne, które opisaliśmy wcześniej. Może się oczywiście zdarzyć, że pracodawca zażąda od podwładnego, by ten stawił się w pracy w bank holiday pod groźbą niewypłacenia wynagrodzenia za ten dzień. Ma do tego pełne prawo.
Lepiej więc zabezpieczyć się na wypadek takich sytuacji i po prostu zawczasu wypisać sobie urlop w Bank Holidays. Można także dogadać się z pracodawcą, przyjść do pracy w bank holiday, odebrać wyższe wynagrodzenie oraz zgarnąć dodatkowy dzień wolny w innym terminie.
